ერევანი, 15 მაისი, არმენპრესი. სომხეთის რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის აპარატის ინფორმაციისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის დეპარტამენტმა სომხეთისა და აზერბაიჯანის კომისიების საზღვრის დელიმიტაციის საკითხებთან დაკავშირებით 15 მაისს გამოქვეყნებულ განცხადებასთან დაკავშირებით „არმენპრესის“ კითხვებს უპასუხა. ქვემოთ წარმოგიდგენთ კითხვებსა და პასუხებს:

კითხვა: სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დელიმიტაციის კომისიებმა გამოსცეს ერთობლივი განცხადება, რომელშიც ნათქვამია, რომ ბაღანის (სომხეთი) - ბაღანის აირუმს (აზერბაიჯანი), ვოსკეპარს (სომხეთი) - აშაღ ასკიფარას (აზერბაიჯანი), კირანც (სომხეთი) - ხეირუმლის (აზერბაიჯანი) და ბერქაბერს (სომხეთი) - ყიზილ ჰაჯილს (აზერბაიჯანი) სოფლების ნაწილებში საზღვრის აღწერა-ოქმები შეთანხმებული იყო სსრკ-ს შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის 1976 წლის იურიდიული საფუძვლით ტოპოგრაფიული რუკების საფუძველზე. რას ნიშნავს ეს?

პასუხი: თქვენ უკვე იცით, რომ შესაბამისმა სამუშაო ჯგუფებმა აღმართეს სასაზღვრო ბოძები წინასწარ შეთანხმებული კოორდინატების გასარკვევად. ეს კოორდინატები აღებულია 1976 წლის ზემოთ ნახსენები რუკებიდან. ახლა კარტოგრაფები შეთანხმდნენ ბოძებს შორის საზღვრის გადაკვეთის ხაზებზე, ისევ იგივე რუკების საფუძველზე. ანუ ამ ტერიტორიებზე სასაზღვრო ხაზის რეპროდუცირება დასრულებულია, შეთანხმებულია, ხელმოწერილია და ამ ტერიტორიებზე საზღვარი მიჩნეულია შემოსაზღვრულად.

კითხვა: და რატომ იქნა არჩეული 1976 წლის რუკები, რომლებიც, როგორც სადელიმიტაციო კომისიების პრესრელიზშია ნათქვამი, სსრკ შეიარაღებული ძალების გენერალურმა შტაბმა გამოიყენა?

პასუხი: ეს არის, ფაქტობრივად, რუკა, რომელსაც აქვს დე იურე სამართლებრივი საფუძველი სსრკ-ს დაშლის დროს. სომხეთის რესპუბლიკის მთავრობისთვის ეს იყო პრინციპული მიდგომა, რომლის მიხედვითაც სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ახალი საზღვარი კი არ შეიქმნა, არამედ ის საზღვარი, რომელიც დე იურე არსებობდა სსრკ-ს დაშლის დროს, რეპროდუცირდა.

კითხვა: კომისიის განცხადებაში აღნიშნულია, რომ ამ რუკებმა მორიგე პროცედურა გაიარა 1979 წელს. რას ნიშნავს და რატომ არ იქნა გადაღებული, ვთქვათ, 1990 წლის რუკები?

პასუხი: ეს ფორმულირება არის იურიდიული ტერმინოლოგია, რაც ნიშნავს, რომ სსრკ-ს უფლებამოსილმა ორგანომ კარტოგრაფიისა და გეოდეზიის დარგში 1979 წელს შეამოწმა რუკის სიზუსტე და სამართლებრივი საფუძველი. ეს რუკები საბჭოთა კავშირის დაშლამდე იყო გამოყენებული. ანუ, ეს არის სსრკ-ს კომპეტენტური სახელმწიფო ორგანოების მიერ დამოწმებული უახლესი რუკები.

კითხვა: ტავუშის ოლქიის სოფელ კირანცში ყველა სასაზღვრო ბოძი არ არის აღმართებული. როგორ მოგვარდება ეს საკითხი? და საერთოდ, კირანცას საიტზე როგორ წყდება საკითხები? გაჩნდება თუ არა კითხვა ახალი გზის მშენებლობაზე და სახლების გასხვისებაზე?

პასუხი: კირანცის სამი კოორდინატი კომპიუტერით არის განსაზღვრული და ბოძები მოგვიანებით აღმართება. სხვები აღმართებულია. კირანცისთვის სასიხარულო ამბავი ის არის, რომ სოფელს დაუბრუნდება დაახლოებით 25 ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა, რომელიც ბოლო 33 წელია კირანცისთვის მიუწვდომელია. საზღვრის აღწერა ისეთია, როგორიც ჩანს 1976 წლის რუკაზე. როგორც ითქვა, გზის გადაადგილების პრობლემა, დიახ, დადგება, რაც 2-3 თვეში იქნება შესაძლებელი. ასევე შეკეთდება H-26 საავტომობილო გზიდან აჭარკუტის, შემდეგ კირანცისკენ მიმავალი გზა, რომელიც კირანცის ალტერნატივაა. რაც შეეხება ქონებრივ საკითხებს, მათი მოცულობა დიდი არ იქნება და მოქალაქეებს ყველა ასეთ შემთხვევაში მიყენებულ ზარალს, მათი უპირატესობის მიხედვით, ქონებრივი თუ ფინანსური სახით, მთავრობა აუნაზღაურებს. დილიდან ხელისუფლების წარმომადგენლები შესაძლო პრობლემებს ჩამოთვლიან და კირანცელებთან დისკუსიას დაიწყებენ.

კითხვა: როგორ აფასებთ დემარკაციის შედეგებს ბაღანისის, ვოსკეპარისა და ბერქაბერის მონაკვეთებში?

პასუხი: ვოსკეპარ-ბაღანისის მონაკვეთის ერთ-ერთი ყველაზე მგრძნობიარე საკითხი ვოკეპარის „წმინდა ასტვაწაწინის“ ეკლესიას ეხებოდა, მეორე კი სსრკ-ს დროინდელ გზას ვოკეპარ-ბაღანისის გზას. ორივე საკითხი საუკეთესოდ გადაწყდა. გზა და ეკლესია მთლიანად სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზეა, და სასაზღვრო ხაზი საკმაოდ შორს არის როგორც გზიდან, ასევე ეკლესიისგან. ბერქაბერში სენსიტიური სიტუაცია არ ყოფილა და არ არის.

კითხვა: და როდის დადგება ორივე მხარის მესაზღვრეები შეთანხმებულ საზღვარზე?

პასუხი: ეს მოხდება უახლოეს 8-9 დღეში, ხოლო კირანცის ყველაზე მგრძნობიარე ნაწილში - ცოტა მოგვიანებით, რადგან იქ ზოგიერთი დეტალი დამატებით დაზუსტებას ექვემდებარება.

კითხვა: არსებობს მოსაზრება, რომ საზღვრის დელიმიტაციის მიმდინარე პროცესი სომხეთის რესპუბლიკის ცალმხრივი დათმობაა და სოფლების ბაღანის, ვოსკეფარის, კირანცის, ბერქაბერის უსაფრთხოება უფრო მძაფრდება.

პასუხი: საზღვრის დელიმიტაციის არსებობა არ შეიძლება გახდეს საფრთხე ქვეყნის ან რომელიმე დასახლებული ტერიტორიის უსაფრთხოებისთვის. პირიქით, ასეთი საზღვარი ანეიტრალებს საფრთხეს. რაც შეეხება დათმობებს, ალმა-ათას დეკლარაციის საფუძველზე საზღვრის რეპროდუცირება დათმობად არ შეიძლება ჩაითვალოს, რადგან ის საზღვარი, რომელიც გვაქვს, რომელიც არის ჩვენი საერთაშორისოდ აღიარებული სასაზღვრო ხაზი, რეპროდუცირებულია. ეს პროცესი იმავე ლოგიკით და იმავე პრინციპებით უნდა გაგრძელდეს საზღვრის სხვა მონაკვეთებზე.