تاریخ گزارش: 25 آگوست سال 2023 میلادی برایر با 3 شهریور 1402 شمسی

ساعت گزارش: 10:14

ایروان، 25 آگوست، آرمِن ­پرِس: آرمِن پِتروسیان؛ عرب­ شناس و تحلیل­گر منطقه­ ای،  به ­خصوص توجه ویژه ­ای به­ این واقعیت دارد که گسترش بریکس (BRICS؛ نام گروهی از کشورها به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، است) در چنین شرایطی و زمانی رخ می­ دهد، که شاهد تغییر نظم جهانی دنیا، فروپاشی نظم قبلی و روند شکل­ گیری جهانی جدید و چند قطبی هستیم. نظمی که در آن چه بازیگران فردی در مناطق مختلف و چه سازمان ­های تأثیر گذار فردی نقش اصلی را ایفا خواهند­ کرد  و بریکس یکی از آن ­ها محسوب­ می­ شود.

  در چارچوب  اجلاس سران بریکس که در تاریخ  22 تا 24 آگوست سال جاری در ژوهانسبورگ برگزار شد، تصمیم مهمی گرفته­ شد. سیریل رامافوزا؛ رئیس ­جمهور آفریقای­ جنوبی که ریاست این اجلاس را بر عهده دارد به شرکت کنندگان آن اعلام ­کرد: " آرژانتین، مصر، ایران، امارات، عربستان سعودی و اتیوپی از اول ژانویه سال 2024 میلادی اعضای کامل بریکس می­ شوند. چنان­چه می ­دانیم در حال حاضر تنها برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی اعضای کامل بریکس هستند.

به ­گزارش آرمِن ­پرِس؛ جناب آقای پِتروُسیان در راستای  گفتگو با خبرنگار " آرمِن­ پرِس" خاطرنشان کرده است: "انتخاب اعضای جدید در سازمان مذکور بیانگر آن است که مشکلات مهم و راهبردی موجود در مرحله اول در حال حل شدن است، چرا که به­ خصوص عامل تامین حضور کشورهای عربی از این جهت اهمیت پیدا می­ کند که عربستان سعودی، امارات و مصر نه تنها در جهان عرب، بلکه در خاورمیانه و آفریقا بازیگران کلیدی هستند.

با وجود اینکه بریکس در ابتدا به ­عنوان یک سازمان اقتصادی تشکیل­­ شده است اما مشخصه اصلی گسترش ساختار مذکور؛ تاکید ژئوپلیتیکی دارد که از طریق آن تلاش می­­ کنند نقش و اعتبار این سازمان در نظم نوظهور جهانی افزایش ­دهند. در مورد عضویت کشورهای عربی خاص، باید گفت که این هم  قابل پیش ­بینی بود، زیرا عربستان سعودی، امارات و مصر کشورهایی هستند که سریع ­ترین رشد اقتصادی را در خاورمیانه تامین می ­کنند و جاه ­طلبی ­های کاملا جدی خود را  قبل از آخرین اجلاس بریکس معرفی ­کرده ­اند.

آن ­ها همچنان در تلاش هستند تا پس از فرآیندهای "بهار عربی" در سال 2010، موقعیت خود را تغییر دهند و دستاوردها و فرصت­ های بزرگ خود را به ­نمایش بگذارند و از این طریق نفوذ خود را در خاورمیانه و به­ طور کلی در جهان اسلام گسترش دهند. یکی دیگر از عوامل مهم در منطق گسترش بریکس، مولفه انرژی است. به سازمان مذکور کشورهایی ملحق می­ شوند که از لحاظ منابع انرژی ثروتمند ترین کشورهای منطقه هستند و جایگاه و وزن آن ها از نظر سیاست انرژی در فرآیندهای انرژی سراسر جهان به­ ویژه در چارچوب توافق نامه ­های قیمت­ های نفت و گاز تعیین کننده است. پیوستن فقط شش کشور تأثیر گذار به بریکس در مرحله اول ناشی از عوامل مذکور بود، در  زمانی که بیش از بیست کشور درخواست عضویت ­داشتند. در خصوص روند عضویت ترکیه باید گفت که به همین راحتی پیش­ نمی­ رود، زیرا ترکیه یکی از کشورهای عضو ناتو محسوب می­ شود که تناقضاتی جدی با روسیه و چین که از کشور­های مهم و بنیان ­گذاران بریکس  هستند، دارد.

 در راستای گسترش بریکس، باید واقعیت ­هایی را که طی یک سال و نیم گذشته، به­ طور مشخص، پس از آغاز درگیری روسیه و اوکراین رخ ­داد،  نیز در نظر گرفت. امروز مصر، عربستان سعودی و امارات تلاش ­می­ کنند تا سیاست خارجی مستقل ­تری را داشته ­باشند، زیرا کشورهای عربی نیز در پس زمینه شکل ­گیری نظم­ نوین جهانی فعال ­تر شدند. حتی در زمینه تضمین کنترل قیمت نفت، هیچ تاییدی از توافقات حاصل از سفر جو بایدن؛ رئیس جمهور آمریکا به­ منطقه محقق ­نشد.

بسیاری با سوء استفاده از موقعیت ژئوپلیتیک و تضعیف مواضع آمریکا، برای استقلال تلاش می­ کنند. این خط در سال جاری در نتیجه بهبود روابط ایران و عربستان سعودی با میانجی گری چین، بیشتر تقویت ­شد. دربارۀ مصر هم باید گفت که سفرهای منطقه ­ای رئیس ­جمهور آن کشور نیز گواه برعقب ­نشینی و خروج از نفوذ آمریکاست و در خصوص امارات هم باید گفت که تلاش ­های وی در راستای تقویت توانایی تصمیم گیری مستقل و تاثیر گذاری خود در خصوص مسائل منطقه ­ای و به­ ویژه در موضوع حل بحران سوریه ، تازگی ­ندارد.

البته هر­چند واکنش آمریکا قابل پیش‌بینی بود، اما معتقد هستم که منابع واشنگتن در نتیجۀ درگیری‌های قبلی یا تأکید برمضمونی امنیتی و از نظر افزایش نفوذش کاهش می‌یابد، چونکه تصویر خاورمیانه و نزدیک کاملاً  در حال تغییر است. به گفته وی، فرآیندهای حل و فصل چند جهته بین کشورهای مختلف نیز هژمونی آمریکا را که دیگر چندان قابل اجرا دوام نیست، در جهان چند­ قطبی تضعیف­­ می­ کند.

مانول مارگریان؛ خبرنگار آرمنِ­ پرِس