ՊԵԿԻՆ, 1 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ։ Եթե քայլեք Պեկինի կենտրոնում, որտեղ ժամանակին կանգնած էին Մին դինաստիայի ժամանակաշրջանի քաղաքային պատերը, ապա կհանդիպեք մի աշտարակի, որի վրա սկզբում կարող է թվալ, թե արվեստի ինչ-որ գործեր են։ Մինչդեռ  իրականում դրանք հնագույն աստղագիտական գործիքներ են՝ տեղադրված քաղաքի արևելյան պատի վերին հատվածում։

Աստղադիտարանում գտնվող արմիլյար սֆերան

Չինական աստղագիտության պատմությունը սկսվում է մ.թ.ա. երկրորդ հազարամյակից, ամենասկզբում դրա հիմնական նպատակը ժամանակի հաշվարկն էր ու տեղորոշումը։ Քանի դեռ գիտության վրա չկար Արևմտյան աշխարհի ազդեցությունը, չինական աստղագիտությունը հասարակածային էր՝ կենտրոնացած չծագող ու մայր չմտնող աստղերի դիտարկման վրա, այն անգամ ստեղծեց տիեզերագիտական մի քանի մոդելներ:

Գիշերային երկնքում աստղերի միջոցով ժամանակը ցույց տվող սարք

Չինական աստղագիտությունը հասկանալու լավագույն տարբերակներից մեկն այցելությունն է Պեկինի հնագույն աստղադիտարան։

Ազիմուտը չափող սարքը

Չինաստանի մայրաքաղաքում գտնվող այս աստղադիտարանը սկսել է գործել դեռևս նախքան աստղադիտակի հայտնաբերումը։ Այն կառուցվել է 1442 թվականին։ Մին (1368-1644)  և Ցին (1644-1911) դինաստիաների օրոք այն եղել է կայսրության ազգային աստղադիտարանը։ Հայտնի է, որ Մին դինաստիայի օրոք աստղագետները երկնային մարմինների շարժումների մասին զեկուցել են կայսերը, քանի որ նա համարվել է «Երկնքի զավակը»։

Հան դինաստիայի ժամանակաշրջանի գիտնական և աստղագետ Ժանգ Հենի կիսանդրին

Այսօր Պեկինի հնագույն աստղադիտարանը  պետության կողմից հատուկ պահպանության տակ գտնվող վայր է համարվում, իսկ Ցին դինաստիայի՝ անվնաս պահպանված ութ աստղագիտական գործիքները, ի թիվս այլ ցուցանմուշների, այն դարձնում են պարտադիր այցելելու վայրերից մեկը։ Գործիքները, ինչպիսիք են Աստղային գլոբուսը և Սեքստանտը (աստղադիտական անկյունաչափ սարք), օգտագործվել են՝ չափելու երկնային մարմինների հասարակածային կոորդինատները, արևային ժամանակը և աստղերի միջև անկյունային հեռավորությունը։

Աշտարակի վրա գտնվող Աստղային գլոբուսը և Սեքստանտը

15-րդ դարին թվագրվող այս գիտական կենտրոնի աշտարակը, որի բարձրությունը հասնում է 14 մետրի, այժմ նայում է բանուկ մայրաքաղաքին։ Այն պահպանված մասն է Մին դինաստիայի ժամանակշրջանի հին քաղաքային պատի, որը մի ժամանակ շրջապատում էր ամբողջ քաղաքը։ 

Գիտական կենտրոնի աշտարակի մուտքը

Սույն հոդվածը պատրաստվել է Չինաստանի Մամուլի հաղորդակցության միջազգային կենտրոնի (CIPCC) կազմակերպած լրագրողական այցի շրջանակում։